Uluslararası sözleşmeler, devletler arasında çeşitli konular üzerinde anlaşmaya varılması amacıyla düzenlenen ve taraf devletlerin hukuki yükümlülükler altına girdiği resmi belgelerdir. Bu sözleşmeler, uluslararası hukukun temel unsurlarından biridir ve devletlerin birbirleriyle olan ilişkilerinde büyük bir rol oynar. Türkiye, çok sayıda uluslararası sözleşmenin tarafıdır ve bu sözleşmeler ülkenin iç hukukunda çeşitli şekillerde uygulanmaktadır.

Türkiye’deki Uygulamalar

1. Anayasa Hükümleri:
– Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 90. maddesine göre, usulüne uygun olarak onaylanmış ve yürürlüğe girmiş uluslararası sözleşmeler, kanunlarla çelişse bile iç hukukta doğrudan uygulanabilir. Bu, uluslararası sözleşmelerin Türkiye’de kanunlardan üstün olduğu anlamına gelir.

2. Onay Süreci:
– Bir uluslararası sözleşmenin Türkiye tarafından uygulanabilmesi için öncelikle TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) tarafından onaylanması gerekir. Daha sonra, Cumhurbaşkanı tarafından onaylanarak resmi gazetede yayımlanır.

3. Yargı Kararlarında Etkisi:
– Türkiye mahkemeleri, uluslararası anlaşmaları Türkiye’nin iç hukuku olarak kabul edip, yargı kararlarında bu sözleşmelere atıfta bulunabilmektedirler. Mahkemeler, uluslararası sözleşmelere uygun kararlar vermeye özen gösterirler.

4. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar:
– Bazı durumlarda uluslararası sözleşmelerin iç hukuka tam olarak entegrasyonu ve uygulanması konusunda sorunlar yaşanabilmektedir. Bu, özellikle insan hakları gibi alanlarda daha fazla gözlemlenebilir. Böyle durumlarda, bireyler veya gruplar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi gibi uluslararası mahkemelere başvurabilmektedirler.

Örnekler

1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS):
– Türkiye, 1954 yılında AİHS’yi imzalamıştır. Bu sözleşme, Türkiye’nin de uymak zorunda olduğu insan hakları norm ve standartlarını belirler. AİHS, Türk mahkemelerince sıkça atıf yapılan bir metindir ve Türkiye’deki insan hakları ihlalleri bağlamında önemli bir rol oynar.

2. Paris İklim Anlaşması:
– Türkiye, 2021 yılında Paris İklim Anlaşması’nı onaylayarak iklim değişikliği ile mücadelede uluslararası toplumla dayanışma içinde hareket etme kararlılığını göstermiştir. Bu anlaşma, Türkiye’nin çevre politikalarına yön vermektedir.

Bu örnekler ve genel uygulamalar, uluslararası sözleşmelerin Türkiye’deki hukuk sistemine olan etkisinin geniş ve çeşitli olduğunu göstermektedir. Uluslararası sözleşmeler, Türkiye’nin dış politikasını şekillendirmede ve uluslararası normlara uyum sağlamada önemli bir araçtır.