Franchise (franchising) sözleşmesi, bir işletmenin markasını, iş modelini ve işleyiş süreçlerini başka bir işletmeciye veya girişimciye lisanslama işlemidir. Bu tür bir sözleşme, franchisor olarak bilinen marka sahibi ile franchisee olarak bilinen girişimci arasında yapılan yasal bir anlaşmadır. Franchise sözleşmeleri, işletmelerin markalarını genişletmelerine olanak tanırken, girişimcilere de kurulu bir iş modeli ile piyasaya girmelerine imkan tanır.
Franchise Sözleşmesinin Temel Unsurları
1. Tanımlamalar: Sözleşme, franchisor, franchisee, marka, işletme bilgileri gibi temel kavramların açık tanımlarını içermelidir.
2. Başlangıç Bedeli ve Royalty Ücretleri: Franchisee genellikle işe başlamak için bir başlangıç bedeli öder ve cirosunun bir yüzdesini ya da belirli miktarlarda sürekli royalty (kullanım hakkı bedeli) ödemeyi kabul eder.
3. Eğitim ve Destek: Franchisor, işin başlangıcında ve devamında franchisee’ye işletme yönetimi, ürün bilgisi ve müşteri hizmetleri konularında eğitim ve destek sağlamayı taahhüt eder.
4. Süre ve Yenileme Koşulları: Sözleşmenin süresi ve bu sürenin sonunda sözleşmenin nasıl yenileneceği belirtilir.
5. Çalışma Bölgesi: Franchisee’nin işletmeyi yürüteceği coğrafi alan açıkça tanımlanır ve bu alandaki rekabet kısıtlamaları belirtilir.
6. Marka Kullanımı: Franchisee, markanın kullanımı hakkında detaylı yönergeler alır ve markayı belirli bir kalite standardında kullanmayı kabul eder.
7. Reklam ve Pazarlama: Reklam fonları, yerel ve ulusal reklam stratejileri konusunda franchisor ve franchisee arasındaki görevler ve sorumluluklar açıklanır.
8. Ürün ve Hizmet Standartları: Franchisor, franchisee’nin sunması gereken ürün ve hizmetlerin kalite ve standartlarını belirler.
9. Denetim ve Performans Değerlendirme: Franchisor’ın franchisee işletmesini denetleme hakları ve bu denetimlerin sıklığı, performans değerlendirme kriterleri sözleşmede yer alır.
10. Fesih Koşulları: Sözleşmenin hangi koşullar altında feshedilebileceği ve fesih sonrası tarafların yükümlülükleri detaylandırılır.
11. Anlaşmazlık Çözümleme: Taraflar arasında oluşabilecek anlaşmazlıkların nasıl çözüleceği, hangi hukuk sisteminin uygulanacağı ve hangi mahkemelerin yetkili olacağı gibi hususlar belirlenir.
Franchise Sözleşmesinin Faydaları ve Riskleri
Faydaları:
– Franchisee, ispatlanmış bir iş modeli ve marka bilinirliği ile iş kurma şansına sahip olur.
– Franchisor, markasını ve işletmesini daha geniş bir coğrafyaya yayma fırsatı bulur.
– Her iki taraf için de potansiyel olarak daha az risk ve daha yüksek gelir fırsatları sunar.
Riskleri:
– Franchisee, işletme üzerinde tam kontrol sahibi olmayabilir ve franchisor’ın kurallarına uymak zorundadır.
– Başarısızlık durumunda yatırım kaybı ve marka imajında zarar görme riski franchisor için önemli bir meseledir.
– Anlaşma şartlarının adil olmaması veya yanlış anlaşılması taraflar arasında çatışmalara yol açabilir.
Franchise sözleşmesi, hem franchisor hem de franchisee için büyük fırsatlar sunarken, hukuki açıdan sağlam bir anlaşma yapısının oluşturulması her iki tarafın da çıkarına olacaktır. Tarafların, franchise sözleşmesi hazırlanırken deneyimli bir hukuk danışmanından yardım almaları önerilir.