“İbraname,” Osmanlı kültüründe önemli bir edebi türü olan hicviye örneğidir. Literatürde “İbraname” adı altında bilinen birçok eser bulunmakla birlikte, en meşhur olanı 16. yüzyıl şairi Taşlıcalı Yahya Bey tarafından kaleme alınmıştır.
Taşlıcalı Yahya, döneminin toplumsal ve siyasi eleştirilerini dile getirmiş, özellikle devlet yönetimindeki aksaklıkları, yolsuzlukları ve adaletsizlikleri hiciv yoluyla eleştirmiş bir şairdir. “İbraname” de bu eleştirilerin en belirgin şekilde ortaya konduğu eserlerindendir. Kitap, dönemin padişahı, devlet adamları, ulemalar ve diğer toplumsal sınıfları eleştiren bir karakter üzerinden ilerler.
Eser, genel olarak toplumdaki çeşitli meslek grupları ve sosyal sınıflar üzerinden insanların ahlaki çöküntülerini, cimrilik, riyakarlık ve ikiyüzlülük gibi negatif özelliklerini hicveder. Osmanlı toplum yapısının ve idarecilerin eksikliklerine dikkat çekmek amacı taşır.
İbraname’deki hiciv, dönemin edebiyatında sıkça başvurulan bir yöntem olsa da, Taşlıcalı Yahya’nın eseri, dilinin keskinliği ve konu aldığı meselelere direkt değinmesi açısından dikkat çekicidir. Toplumda reform yapılmasının gerekliliğine işaret eden bu tür eserler, edebiyatın yanı sıra sosyal ve siyasi düşünceye de ışık tutar.
“İbraname” Osmanlı edebiyatının sadece belirli bir dönemini yansıtmakla kalmaz, aynı zamanda Türk edebiyatında hiciv türünün nasıl işlendiğine dair değerli bir örnek teşkil eder. Eleştirel düşüncenin ve toplumsal meselelerin sanat aracılığı ile ifade edilmesi açısından önemli bir yere sahiptir.