“İbraname,” Osmanlı İmparatorluğu döneminde kullanılan hukuki ve idari bir terimdir. Kelime, Arapça kökenli “ibra” kelimesinden türemiştir ve “birinden alacaklı olmaktan vazgeçmek” veya “birini bir yükümlülükten azad etmek” gibi anlamlara gelir. Genel olarak, bir kişinin bir diğerine olan borcundan feragat etmesi veya bir görevden resmi olarak azil edilmesi anlamına gelir.

Osmanlı döneminde “İbraname”, özellikle idari veya finansal bir görevin sona erdirilmesi durumunda kullanılırdı. Bir devlet memuru veya yönetici, görevi süresince yapmış olduğu işlerden dolayı sorumluluk taşıyordu. Görevi bittiğinde, yapılan hesaplaşmalar ve denetimler sonucunda eğer herhangi bir usulsüzlük veya borç durumu yoksa, bu kişiye bir İbraname verilir ve böylece tüm sorumluluklardan resmi olarak azade edilirdi.

İbraname, aynı zamanda dönemin yargısal süreçlerinde de kullanılırdı. Örneğin bir alacaklı, borçludan alacağını tahsil etmişse, borçludan gelecekteki herhangi bir talep için kullanılabilecek bir ibraname yazarak, borçlunun bu borçtan dolayı daha fazla sorumlu tutulamayacağını belgeleyebilirdi. Bu, modern hukuk sistemindeki “borçtan feragatname” veya “tazminat sözleşmesi”ne benzer bir işlev görürdü.

Bu belge, adil bir yönetimin ve hesap verebilirliğin sağlanmasında önemli bir role sahiptir. Osmanlı arşivlerinde çok sayıda ibraname örneği bulunmakta; bu belgeler, dönemin idari ve hukuki işleyişine dair önemli bilgiler sunar. Böylece, İbraname, Osmanlı toplumunda adaletin ve düzenin sağlanmasında kritik bir araç olarak karşımıza çıkar.