İşten çıkarma, bir işçinin işveren tarafından çeşitli nedenlerle iş sözleşmesinin sonlandırılması sürecidir. Bu durum genellikle çalışanlar açısından zorlayıcı bir süreç olabilir ve işverenler için de dikkatli yönetilmesi gereken bir konudur. İşten çıkarma nedenleri geniş bir yelpazeye sahip olabilir. İşte en yaygın nedenlerden bazıları:
1. Performans Sorunları: Çalışanın iş yerindeki performansı beklenen standartlara ulaşmadığında, işveren tarafından çeşitli performans değerlendirme süreçleri sonrasında işten çıkarma gerçekleşebilir. Düşük performans, sürekli hatalar yapmak, yetersiz üretkenlik veya görev talimatlarına uymamak gibi durumlar buna örnek gösterilebilir.
2. Ekonomik Sebepler: Şirketin mali durumunun kötüleşmesi, rekabet koşullarının değişmesi, teknolojik yenilikler veya pazarın daralması gibi ekonomik faktörler de işten çıkarılma nedenleri arasındadır. Bu tür durumlarda, işten çıkarmalar genellikle yapısal yeniden düzenlemeler ve maliyet kesintileri olarak görülür.
3. Davranışsal Sorunlar: İşyerinde uygunsuz davranış sergilemek, meslektaşlara veya müşterilere karşı saygısızlık yapmak, iş yerinde şiddet eğilimleri göstermek gibi profesyonel olmayan davranışlar da işten çıkarılma nedenleri arasında yer alır.
4. Şirket Politikalarının İhlali: İşyeri kurallarının veya şirket politikalarının ihlal edilmesi, örneğin güvenlik protokollerine uymamak, veri koruma ihlalleri yapmak veya şirketin itibarını zedeleyici hareketlerde bulunmak gibi durumlar da çalışanın işten çıkarılmasına yol açabilir.
5. Uzun Süreli Hastalık veya Engellilik Durumları: Çalışanın uzun süreli sağlık sorunları ya da işini yapmasını engelleyecek fiziksel veya zihinsel engelleri olması da nadiren işten çıkarma nedeni olabilir. Ancak bu tür durumlar, işverenin yasal sınırlar içinde hareket etmesi ve gerekli düzenlemeleri yapma zorunluluğu nedeniyle hassas bir şekilde ele alınmalıdır.
6. Kurumsal Yeniden Yapılandırma: Şirketler bazen stratejik değişiklikler veya yeniden yapılandırmalar yapar ve bu süreçler esnasında bazı pozisyonlar gereksiz hale gelebilir. Bu durum, işten çıkarmalarla sonuçlanabilir.
7. Sözleşme Sonu: Geçici, proje bazlı veya belirli süreli iş sözleşmelerinin sona ermesi de işten çıkarma olarak değerlendirilmeyebilir ancak işin sona ermesiyle çalışanın işveren ile olan ilişiği sonlanır.
İşten çıkarmaların hukuki olarak geçerli ve adil olabilmesi için işverenlerin yasalara uygun hareket etmesi, süreci şeffaf bir şekilde yönetmesi ve gerekli durumlarda işçilere ihbar süresi vermesi veya tazminat ödemesi yapması gerekmektedir. Ayrıca, işten çıkarmaların etik bir şekilde, çalışanın onurunu koruyacak şekilde yapılması, işverenin marka değerini ve çalışan ilişkilerini olumlu yönde etkileyebilir.