Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, bir işçinin aynı işverene bağlı olarak çalıştığı süre boyunca hak ettiği ve iş sözleşmesinin kanunda belirtilen şartlarla sona ermesi halinde işveren tarafından ödenen tazminattır. İşçilerin çalışma sürelerine bağlı olarak elde ettikleri bu hak, 4857 sayılı İş Kanunu ve 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi ile düzenlenmiştir.
Kıdem Tazminatı Şartları
Bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için aşağıdaki şartlardan en az birinin gerçekleşmesi gerekir:
-
İşçinin aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışmış olması
-
İş sözleşmesinin işveren tarafından haksız nedenle feshedilmesi
-
İşçinin haklı nedenle iş akdini feshetmesi
-
Erkek işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılması
-
Kadın işçinin evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde işten ayrılması
-
İşçinin emeklilik hakkını elde etmesi veya yaşlılık aylığına hak kazanması
-
İşçinin vefatı (bu durumda mirasçıları kıdem tazminatına hak kazanır)
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı, işçinin son brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Her tam yıl için 30 günlük brüt ücret kadar ödeme yapılır. Bir yıldan artan süreler ise aynı oranla hesaplamaya dahil edilir.
Formül:
Örneğin:
-
İşçi 10 yıl çalışmış
-
Brüt maaşı 5.000 TL
Hesap:
Yani bu işçi, 10 yılın sonunda 50.000 TL kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem Tazminatında Tavan Uygulaması
Kıdem tazminatı ödenirken devlet tarafından belirlenen bir tavan ücret uygulanır. İşçinin brüt maaşı ne kadar yüksek olursa olsun, ödenecek kıdem tazminatı bu tavanı aşamaz.
Tavan tutarı her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanır.
Kıdem Tazminatı Ödemesi
-
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren derhal ve nakit olarak ödenmelidir.
-
İşveren ödemeyi geciktirirse, işçiye mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı üzerinden faiz işletilir.
-
Kıdem tazminatı, işçinin kendisine veya vefat etmesi durumunda kanuni mirasçılarına ödenir.
Kıdem Tazminatının Vergilendirilmesi
Kıdem tazminatı ödemeleri, gelir vergisinden muaftır. Ancak yalnızca damga vergisi kesintisi yapılır. Bu nedenle işçiye ödenen kıdem tazminatından sadece damga vergisi düşülür.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Kıdem tazminatı için en az kaç yıl çalışmak gerekir?
En az 1 yıl çalışmış olmak gerekir.
2. İstifa eden işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Normal şartlarda hayır. Ancak haklı fesih (maaş ödenmemesi, iş güvenliği ihlali vb.) durumlarında veya kadın işçinin evlilik nedeniyle ayrılması halinde alabilir.
3. Kıdem tazminatı ne kadar sürede ödenir?
İş sözleşmesinin sona erdiği tarihte, derhal ödenmelidir.
4. Kıdem tazminatında yıllık limit var mı?
Evet. Her yıl açıklanan bir kıdem tazminatı tavanı vardır ve bu tutar aşılmaz.
Sonuç
Kıdem tazminatı, işçilerin uzun yıllar çalışmaları sonucunda elde ettikleri önemli bir haktır. Hem işçiler hem de işverenler için bu hakkın doğru şekilde hesaplanması ve zamanında ödenmesi büyük önem taşır. Hesaplama yapılırken brüt maaş, çalışma süresi ve tavan uygulaması dikkate alınmalıdır.