Zorunlu arabuluculuk, bazı hukuki ihtilafların mahkemeye taşınmadan çözümlenebilmesi için tasarlanmış alternatif bir uyuşmazlık çözüm yoludur. Türkiye’de özellikle iş hukuku ve ticari davalarda bu süreç önemli bir role sahiptir. Zorunlu arabuluculuk, tarafların bir mahkeme sürecine girmeden önce bir arabulucu eşliğinde anlaşmaya varmalarını sağlamayı hedefler. Bu sürecin işleyişi hakkında aşağıda bilgiler verilmiştir:
1. Uygulama Alanları
Zorunlu arabuluculuk, özellikle iş hukuku ve ticaret hukuku alanlarındaki bazı davalarda uygulanır. İşçi ve işveren arasındaki işe iade talepleri ve alacak davaları, bunlara örnek olarak gösterilebilir.
2. Sürecin Başlaması
Arabuluculuk süreci, genellikle tarafların bir dava açmadan önce arabulucuya başvurmasıyla başlar. Bu başvuru, genellikle davanın konusu olacak uyuşmazlıkla ilgili olarak yasal olarak belirlenen bir süre içinde yapılmalıdır.
3. Arabulucunun Seçimi
Arabulucular, hukuk fakültesinden mezun ve arabuluculuk eğitimi almış kişiler arasından seçilir. Taraflar, Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı’nın onayladığı listeden bir arabulucu seçebilirler.
4. Arabuluculuk Toplantıları
Arabuluculuk toplantıları genelde tarafsız bir yerde yapılır. Bu toplantılarda her iki taraf da kendi görüşlerini, taleplerini ve çözüm önerilerini arabulucuya sunar. Arabulucu, taraflar arasında diyalog kurarak onları uzlaşıya yönlendirmeye çalışır.
5. Anlaşma Sağlanması
Eğer taraflar arabuluculuk sürecinde bir anlaşmaya varırlarsa, bu anlaşma yazılı hale getirilerek imzalanır. Anlaşma, mahkeme kararı gibi bağlayıcıdır ve taraflarca uygulanması gerekir.
6. Anlaşmaya Varamama Durumu
Eğer taraflar arabuluculuk sürecinde bir anlaşmaya varamazlarsa, arabulucu bir tutanak tutar ve süreç sona erer. Taraflar, bu durumda dava açma hakkına sahiptir.
Örnek
İşçi, işveren tarafından haksız yere işten çıkarıldığını iddia ederek arabuluculuk sürecine başvurur. Arabuluculuk seansında işçi ve işveren, işten çıkarma şartlarını ve işçinin tazminat taleplerini tartışır. Arabulucunun yardımıyla, işveren işçiye belirli bir tazminat ödemeyi ve olumlu bir iş referansı vermeyi kabul eder. Taraflar bu şartlarda anlaşmaya varır ve anlaşmayı imzalar. Böylece dava açılmasına gerek kalmadan uyuşmazlık çözümlenmiş olur.
Zorunlu arabuluculuk, yargı yükünü azaltmak, çözüm süreçlerini hızlandırmak ve taraflar arasında uzlaşı kültürünü geliştirmek amacıyla önemli bir alternatif uyuşmazlık çözüm yoludur.